آیا بیماری پسوریازیس واگیردار است؟

پسوریازیس یکی از بیماری‌های خودایمنی مزمن است که تأثیر زیادی بر پوست و سیستم ایمنی بدن می‌گذارد. این بیماری به‌طور معمول باعث ایجاد لکه‌های قرمز و پوسته‌پوسته در سطح پوست می‌شود که می‌تواند در نواحی مختلف بدن ظاهر شود. یکی از سوالات رایج در بین افراد مبتلا به پسوریازیس و حتی کسانی که از این بیماری اطلاعی ندارند، این است که آیا پسوریازیس واگیردار است؟ در این مقاله، به طور جامع به این سوال پاسخ خواهیم داد و توضیح خواهیم داد که این بیماری چگونه منتشر می‌شود، عوامل آن چیست، و آیا می‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود یا خیر.

پسوریازیس چیست؟

پسوریازیس یک بیماری التهابی مزمن است که به علت فعالیت غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد. در افراد مبتلا به پسوریازیس، سلول‌های پوست به‌طور سریعتر از حد طبیعی تولید می‌شوند. این سلول‌ها به سطح پوست می‌رسند، اما زمان کافی برای ریزش و دفع از سطح پوست ندارند. این امر باعث ایجاد لکه‌های قرمز، پوسته‌پوسته و گاهی ضخیم می‌شود.

پسوریازیس می‌تواند در انواع مختلفی بروز پیدا کند. رایج‌ترین نوع آن پسوریازیس پلاکی است که با لکه‌های قرمز و پوسته‌های سفید یا نقره‌ای ظاهر می‌شود. انواع دیگر پسوریازیس شامل پسوریازیس معکوس، پسوریازیس پوسچر‌نیک و پسوریازیس قطره‌ای هستند. همچنین، این بیماری می‌تواند به مفاصل نیز حمله کند و باعث بیماری پسوریاتیک آرتریت شود.

آیا پسوریازیس واگیردار است‌؟

یکی از سوالات رایج این است که آیا پسوریازیس واگیردار است؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت که پسوریازیس یک بیماری غیر واگیردار است. این بدان معناست که این بیماری نمی‌تواند از طریق تماس فیزیکی با فرد مبتلا، یا از طریق هوا، قطرات تنفسی یا وسایل مشترک به دیگران منتقل شود. پسوریازیس نه از طریق لمس یا بغل کردن فرد مبتلا، و نه از طریق استفاده از وسایلی مانند حوله یا رختخواب منتقل می‌شود.

این نکته بسیار مهم است که بیماری پسوریازیس از نوع بیماری‌های غیرعفونی است، به این معنا که ربطی به عوامل میکروبی، ویروسی یا باکتریایی ندارد. بنابراین، برخلاف بسیاری از بیماری‌های پوستی که ممکن است ناشی از عفونت‌های میکروبی باشند، پسوریازیس به هیچ‌وجه از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.

دلایل و عوامل مؤثر بر بروز پسوریازیس

اگرچه پسوریازیس واگیردار نیست، اما عوامل مختلفی می‌توانند باعث شروع یا تشدید این بیماری در فرد شوند. این عوامل شامل موارد ژنتیکی، محیطی و سیستم ایمنی بدن هستند.

1. عوامل ژنتیکی

در بسیاری از افراد مبتلا به پسوریازیس، سابقه خانوادگی وجود دارد. اگر یکی از والدین یا اقوام نزدیک فرد مبتلا به پسوریازیس باشد، احتمال ابتلا به این بیماری در فرزند بیشتر است. در واقع، محققان بر این باورند که ترکیب خاصی از ژن‌ها ممکن است به شکل‌گیری بیماری پسوریازیس کمک کند.

2. عوامل محیطی

عوامل محیطی نیز می‌توانند نقش مهمی در بروز و تشدید پسوریازیس ایفا کنند. استرس، عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، جراحات پوستی، و حتی تغییرات هورمونی می‌توانند موجب تحریک بروز علائم پسوریازیس شوند. در این راستا، شرایط مختلف مانند سرما، تابش آفتاب زیاد یا حتی مصرف برخی داروها نیز می‌توانند بیماری پسوریازیس را تشدید کنند.

3. نقص در عملکرد سیستم ایمنی بدن

پسوریازیس به دلیل عملکرد غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد. سیستم ایمنی بدن به‌طور معمول برای مبارزه با عفونت‌ها و محافظت از بدن در برابر بیماری‌ها عمل می‌کند، اما در افراد مبتلا به پسوریازیس، سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های سالم پوست حمله کرده و فرآیند التهابی را در آنجا آغاز می‌کند.

بررسی انواع پسوریازیس و علائم آن

درک انواع مختلف پسوریازیس و علائم آن می‌تواند به افراد کمک کند تا بهتر این بیماری را شناسایی کرده و اقدامات لازم را برای مدیریت آن انجام دهند. از آنجا که پسوریازیس علائم مختلفی دارد، ممکن است برخی از انواع آن شباهت‌هایی با بیماری‌های پوستی دیگر داشته باشند.

1. پسوریازیس پلاکی

این نوع پسوریازیس رایج‌ترین نوع است که در آن لکه‌های قرمز و برجسته‌ای روی پوست ظاهر می‌شود. این لکه‌ها معمولاً پوسته‌پوسته و نقره‌ای رنگ هستند و می‌توانند به طور پراکنده در هر نقطه‌ای از بدن بروز کنند.

2. پسوریازیس معکوس

در این نوع، لکه‌ها به‌طور عمده در نواحی چین‌خورده بدن مانند زیر بغل، کشاله ران و زیر سینه ظاهر می‌شوند. پوست در این نواحی اغلب مرطوب است، بنابراین لکه‌ها ممکن است ظاهری صاف و قرمز داشته باشند.

3. پسوریازیس پوسچولار

این نوع پسوریازیس به‌طور عمده در نواحی ساق پا، بازوها یا تنه بدن بروز می‌کند و به‌صورت لکه‌های کوچک و نقطه‌ای دیده می‌شود. این نوع از پسوریازیس معمولاً پس از یک عفونت ویروسی مانند گلودرد استرپتوکوکی بروز پیدا می‌کند.

4. آرتریت پسوریازیس

این نوع پسوریازیس به مفاصل بدن نیز آسیب می‌زند و منجر به التهاب، درد و تورم مفاصل می‌شود. این بیماری می‌تواند باعث ایجاد مشکلات حرکتی و درد مزمن در فرد مبتلا شود.

درمان و مدیریت پسوریازیس

پسوریازیس، هرچند یک بیماری غیر واگیردار است، اما همچنان می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. به دلیل مزمن بودن این بیماری، افراد مبتلا باید راه‌های مختلفی را برای مدیریت علائم و بهبود وضعیت خود پیدا کنند. راهکارهای درمان‌ پسوریازیس شامل موارد زیر می‌شوند:  

1. درمان‌های دارویی برای پسوریازیس

درمان‌های دارویی معمولاً شامل داروهایی هستند که التهاب را کاهش داده و روند تولید سلول‌های پوست را به حالت طبیعی بازمی‌گردانند. بسته به شدت بیماری و نوع پسوریازیس، پزشکان ممکن است از داروهای مختلف استفاده کنند. درمان‌ها به‌طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: داروهای موضعی، داروهای سیستمیک و درمان‌های بیولوژیک.

• داروهای موضعی

درمان‌های موضعی معمولاً اولین گزینه برای مدیریت علائم پسوریازیس هستند. این داروها به‌طور مستقیم روی پوست اعمال می‌شوند و می‌توانند به کاهش التهاب و تسکین علائم کمک کنند. برخی از این داروها شامل موارد زیر هستند:

1. کورتیکواستروئیدها (استروئیدهای موضعی): این داروها معمولاً برای کاهش التهاب و تسکین خارش پوست تجویز می‌شوند. استروئیدهای موضعی به‌طور گسترده‌ای در درمان پسوریازیس استفاده می‌شوند، اما باید از آن‌ها با احتیاط استفاده کرد زیرا مصرف طولانی‌مدت می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد.
2. آنالوگ‌های ویتامین D: این داروها با تنظیم سرعت تولید سلول‌های پوست کمک می‌کنند. این داروها معمولاً برای کاهش پوسته‌پوسته شدن و بهبود وضعیت پوست در نواحی آسیب‌دیده تجویز می‌شوند.
3. قطران کربن‌دار (Tar): این دارو معمولاً برای کاهش التهاب و تسکین پوست‌های پوسته‌پوسته‌شده استفاده می‌شود. استفاده از این دارو در گذشته رایج‌تر بوده، اما امروزه کمتر تجویز می‌شود به دلیل بوی ناخوشایند و برخی عوارض جانبی.
4. کالسیپوتریول (Calcipotriene): این دارو یک آنالوگ ویتامین D است که باعث کاهش تولید بیش از حد سلول‌های پوستی می‌شود و به کاهش التهاب و پوسته‌پوسته‌شدن کمک می‌کند.

•  داروهای سیستمیک

در مواردی که پسوریازیس شدیدتر است یا پوست‌های بزرگتری را تحت تأثیر قرار داده است، پزشکان ممکن است داروهای سیستمیک تجویز کنند. این داروها از طریق خوراکی یا تزریق وارد جریان خون می‌شوند و به‌طور کلی عملکرد سیستم ایمنی را تنظیم می‌کنند. انواع داروهای سیستمیک عبارتند از:

1. متوترکسات: این دارو یک داروی شیمیایی است که به کاهش فعالیت سیستم ایمنی و کند کردن تولید سلول‌های پوستی کمک می‌کند. متوترکسات معمولاً برای بیماران مبتلا به پسوریازیس شدید یا آرتریت پسوریازیس  تجویز می‌شود.
2. سیکلوسپورین: این دارو به‌طور عمده برای سرکوب سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود. اگرچه این دارو می‌تواند به کاهش علائم پسوریازیس کمک کند، ولی به دلیل عوارض جانبی متعدد، معمولاً فقط در موارد شدید تجویز می‌شود.
3. آزوترین (Acitretin): این دارو یک رتینوئید است که به‌ویژه برای درمان پسوریازیس پلاکی استفاده می‌شود. این دارو می‌تواند به کاهش رشد سلول‌های پوست و بهبود وضعیت پوست کمک کند، اما مصرف طولانی‌مدت آن می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد.

2. درمان‌های بیولوژیک

درمان‌های بیولوژیک جدیدترین و پیشرفته‌ترین درمان‌ها برای پسوریازیس هستند. این درمان‌ها معمولاً برای بیماران مبتلا به پسوریازیس شدید که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، تجویز می‌شوند. داروهای بیولوژیک از طریق تزریق یا وریدی به بدن وارد می‌شوند و با هدف کاهش التهاب و بهبود علائم سیستم ایمنی بدن عمل می‌کنند. برخی از این داروها عبارتند از:

1. اینفلیکسیماب (Infliximab): این دارو یکی از داروهای بیولوژیک است که برای درمان پسوریازیس شدید و آرتریت پسوریازیس مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو می‌تواند به‌طور مؤثری التهاب را کاهش داده و علائم بیماری را کنترل کند.
2. اَدالیموماب (Adalimumab): این دارو برای درمان انواع مختلف پسوریازیس، از جمله آرتریت پسوریازیس‌، استفاده می‌شود. اَدا در کاهش التهاب و علائم پوستی مؤثر است و به‌طور معمول از طریق تزریق زیرجلدی تجویز می‌شود.
3. ابراکیماب (Efalizumab): این دارو یکی دیگر از درمان‌های بیولوژیک است که به‌طور خاص برای پسوریازیس پلاکی تجویز می‌شود و از طریق سرکوب فعالیت سیستم ایمنی به کاهش علائم کمک می‌کند.

3. روش‌های طبیعی و خانگی برای مدیریت پسوریازیس

علاوه بر درمان‌های دارویی، بسیاری از افراد مبتلا به پسوریازیس ممکن است از روش‌های طبیعی و خانگی برای کنترل علائم بیماری استفاده کنند. این روش‌ها ممکن است شامل تغییرات در رژیم غذایی، استفاده از درمان‌های طبیعی و تغییر سبک زندگی باشند. در اینجا چند روش موثر برای کمک به مدیریت پسوریازیس آمده است:

• استفاده از مرطوب‌کننده‌ها

پوست خشک و ترک خورده می‌تواند علائم پسوریازیس را تشدید کند، بنابراین استفاده از مرطوب‌کننده‌ها برای حفظ رطوبت پوست بسیار مهم است. مرطوب‌کننده‌های بدون عطر و مواد شیمیایی می‌توانند به‌طور مؤثری از خشکی پوست جلوگیری کرده و پوست را نرم و انعطاف‌پذیر نگه دارند.

• ماسک آووکادو یا بلغور جو دوسر

استفاده از ماسک‌های بلغور جو دوسر یا آووکادو می‌تواند به تسکین التهاب و کاهش خشکی پوست کمک کند. بلغور جو دوسر به‌طور طبیعی خاصیت ضدالتهابی دارد و می‌تواند خارش پوست را کاهش دهد.

• رژیم غذایی ضدالتهابی

رژیم غذایی نقش مهمی در مدیریت پسوریازیس دارد. برخی از مواد غذایی مانند ماهی‌های چرب (مثل سالمون و ساردین)، میوه‌ها و سبزیجات تازه، و دانه‌ها و مغزها می‌توانند به کاهش التهاب و بهبود وضعیت پوست کمک کنند. همچنین، کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده، شکر و چربی‌های ترانس می‌تواند اثرات مثبتی در بهبود علائم داشته باشد.

• کاهش استرس

استرس می‌تواند یکی از عوامل مهم تشدید کننده پسوریازیس باشد. بنابراین، انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند یوگا، مدیتیشن یا تمرینات تنفسی می‌تواند به مدیریت استرس و بهبود وضعیت پوست کمک کند.

توصیه‌هایی برای بهبود کیفیت زندگی مبتلایان به پسوریازیس

در کنار درمان‌های پزشکی و خانگی، موارد دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند کیفیت زندگی افراد مبتلا به پسوریازیس را بهبود بخشند. این توصیه‌ها می‌توانند به افراد کمک کنند تا بهتر با بیماری کنار بیایند و علائم آن را مدیریت کنند.

1. پشتیبانی اجتماعی: برقراری ارتباط با دیگران مبتلا به پسوریازیس می‌تواند به افراد کمک کند تا احساس تنهایی و انزوای کمتری داشته باشند. گروه‌های پشتیبانی یا مشاوره‌های آنلاین می‌توانند فضاهایی را برای به اشتراک‌گذاری تجربیات و حمایت از یکدیگر فراهم کنند.

2. خودمراقبتی: انجام مراقبت‌های منظم از پوست، استفاده از درمان‌های موضعی، و انجام چکاپ‌های منظم پزشکی می‌تواند به جلوگیری از تشدید علائم و پیشگیری از بروز مشکلات جدید کمک کند.

3. مراجعه به پزشک متخصص: برای مدیریت مؤثر پسوریازیس، مراجعه منظم به متخصص پوست و درمان‌های نوین توصیه می‌شود. پزشک می‌تواند به‌طور دقیق درمان مناسب و استراتژی‌های مدیریت بیماری را برای هر فرد تنظیم کند.

نتیجه‌گیری

پسوریازیس یک بیماری مزمن و غیر واگیردار است که به‌طور عمده بر سیستم ایمنی و پوست تأثیر می‌گذارد. این بیماری از طریق تماس فیزیکی یا استفاده از وسایل مشترک منتقل نمی‌شود و به همین دلیل نگرانی در مورد واگیردار بودن آن بی‌مورد است. در حالی که هیچ درمان قطعی برای پسوریازیس وجود ندارد، درمان‌های دارویی متنوعی از جمله داروهای موضعی، سیستمیک و بیولوژیک می‌توانند به کنترل علائم و کاهش شدت بیماری کمک کنند. علاوه بر درمان‌های پزشکی، روش‌های طبیعی مانند استفاده از مرطوب‌کننده‌ها، تغییرات رژیم غذایی و مدیریت استرس نیز می‌توانند به بهبود وضعیت پوست و کیفیت زندگی مبتلایان کمک کنند. با پیگیری مداوم درمان و مراقبت‌های مناسب، بسیاری از افراد قادر به مدیریت این بیماری و زندگی با کیفیت بالا خواهند بود.